TÜRKİYE'DE HUKUK ZİHNİYETİ

TÜRKİYE'DE HUKUK ZİHNİYETİ

Yrd. Doç. Dr. Emir KAYA tarafından yürütülen bir proje çalışmasında elde edilen sonuçlar oldukça ilginç.

Anket uygulaması 21 Şubat - 31 Mart 2016 tarihleri arasında 4170 katılımcı ile yüz yüze görüşme ve internet yoluyla gerçekleştirilmiştir. Sonuçlar mesleğe göre analiz edilmiştir.

Tüm katılımcılara göre Türkiye’de;

* Hukuk ve toplum %38 oranında uyumludur.

* Hukuk sistemi %35 oranında adalet üretmektedir.

* Kanunlar toplum vicdanını %34 oranında tatmin etmektedir.

* Mevzuat %73 oranında Batı kaynaklıdır.

* Hukuk-siyaset ilişkisi %24 oranında düzgündür.

* “Adamına göre muamele” %85 oranındadır.

* Kurallara uymayanlar %67 karlı çıkmaktadır.

* Kamu görevlileri %39 oranında güvenilirdir.

* Kamu kurumları %37 oranında güvenilirdir.

* Genel olarak insanlar %40 oranında adildir.

* Ortak adalet anlayışı %37 oranında yerleşmiştir.

* Toplumsal kamplaşmalar hukuku %78 oranında bozmaktadır.

* Toplum kaynaklı kaygılar %78 düzeyindedir.

Cevapların birlikte değerlendirilmesiyle oluşan hukuki memnuniyet ölçeğine göre Türkiye’de;

* Hukukun toplumdaki karşılığı %33’tür.

* Güven hissi %38 düzeyindedir.

* Ayrımcılığa uğrama kaygısı %81 düzeyindedir.

* Genel hukuki memnuniyet %33’tür.

* Hukuku; %69 oranında “ülke içi gruplaşmalar”, %11 oranında “uluslararası faktörler” ve %8 oranında “ortak ilke arayışları” şekillendirmektedir.

* Hukuk politikaları; %48 oranında “devletin güçlü ve devamlı olması”, %18 oranında “toplumu dönüştürme”, %12 oranında “toplum düzeni”, %9 oranında “adaletin tesisi” ve %3 oranında “özgürlükleri koruma” amacını öne çıkarmaktadır.

Hukuk fakültesi öğrencileri;

* Hukuk fakültelerinin kişilik gelişimine %58 olumlu, %38 olumsuz etkiler yaptığını düşünmektedir. * Derslerin %76 oranında ulusal hukuk hakkında olduğunu belirtmektedir. * Adaletsiz olmaktansa işsiz olmayı %77 oranında tercih edeceklerini belirtmiştir. * Sınav başarısı ile adalet bilinci arasında %29 ilişki olduğunu belirtmiştir. * Hukuk konularından %65 oranında kısıtlılık, %32 oranında özgürlük alt mesajını almaktadır. * Fakültelerin hukuk eğitimine yaklaşımını tercih sırasında %5 oranında dikkate almaktadır. * Hukuk eğitiminin temelinin %66 oranında “adalet anlayışını geliştirmek” olduğunu düşünmektedir. * Derslerde insani değerlere %3, teknik bilgiye %76 oranında ağırlık verildiğini belirtmektedir. * İşe girme süreçlerinin kamu sektöründe %27, özel sektörde %39 düzeyinde adil olduğu kanaatindedir. * Türkiye’de iş bulmak için liyakati %87 oranında yetersiz, güçlü sosyal bağlantıların olmasını ise %76 oranında yeterli görmektedir. * Hukuk hakkında genel olarak %16 oranında pozitif düşünceler içindedir.

Hukuk fakültesi öğretim elemanları;

* Öğrencilerin konuların %36’sını hazmederek öğrendiğini belirtmektedir. * Sınav başarısı ile adalet bilinci arasında %27 ilişki olduğunu belirtmektedir. * Türkiye’deki hukuk fakültelerini Batı haricindeki ülkelere %20 ilgili bulmaktadır. * %52 oranında kariyerin ilerlemesini, %33 oranında maddi geliri, %5 oranında araştırma faaliyetlerini ve %4 oranında öğretim faaliyetlerini önemsediklerini belirtmektedir. Avukatlar;

* Hakim ve savcıları %36 oranında adil bulmaktadır. * Yargının yakın geleceği hakkında %22 oranında olumlu düşünmektedir. * Yargıyı %32 oranında dünyayla entegre bulmaktadır. * Hukuk pratiğinin fakültede anlatılanlardan %76 oranında farklı olduğu kanaatindedir. * Yargı işlerinin %67 oranında şablonlara bağlı yapıldığını düşünmektedir. * Müvekkillerinin %87 oranında davayı kazanmayı, %11 oranında adaleti önemsediğini düşünmektedir. * Hakim ve savcıların terfi notu, çıkan iş sayısı ve onanma oranı gibi kriterleri %90 oranında, tarafların tatminini %2 oranında önemsediği kanaatindedir. * Hakim ve savcılar için sosyal statünün %54, kariyerin %19, konforun %19, hakkaniyetin ise %3 oranında vazgeçilmez olduğunu düşünmektedir.

Hakim-Savcılar;

* Avukatları %39 oranında dürüst bulmaktadır. * Yargının yakın geleceği hakkında %49 oranında olumlu düşünmektedir. * Yargıyı %48 oranında dünyayla entegre bulmaktadır. * Yargı işlerinin %68 oranında şablonlara bağlı yapıldığını düşünmektedir. * Yargı yönetimini %46 oranında adil bulmaktadır. * Bağımsızlığın ve tarafsızlığın %44 oranında sağlandığı kanaatindedir. * Hukuk sisteminin adaleti sağlamaya %56 oranında izin verdiği kanaatindedir. * Yargının yükünü %92 oranında taşıdıklarını belirtmektedir. * Avukatların %80 oranında para kazanmayı, %11 oranında davayı kazanmayı, %6 oranında imajlarını ve %1 oranında adaletin tesisini önemsediği kanaatindedir. * Vicdan-Kanun ilişkisinde %81 oranında vicdanı, %15 oranında kanunu öncelikli görmektedir. Diğer kamu çalışanları;

* Birimlerinde gereksiz evrak işinin %67 oranında olduğunu belirtmektedir. * İdarecilerin kişiliğinin %76 düzeyinde performansa etki ettiğini belirtmektedir. * Kamu kurumlarını yeniliklere %44 düzeyinde açık bulmaktadır. * Devlette özlük haklarına ilişkin düzenlemeleri %41 oranında adil bulmaktadır. * Kurumlarını çalışanlara karşı %48 oranında adil bulmaktadır. * Kurumlarına %53 oranında güvenmektedir. * Kurumlarının ülkedeki siyasi durumdan %76 düzeyinde etkilendiğini belirtmektedir. * Mesleklerini %64 oranında şablonlara bağlı icra ettiklerini belirtmektedir.

Katılımcıların Mesleğe Göre Dağılımı

Meslek Sayı %

Hukuk Fakültesi Öğrencisi 1723 41,3

Hukuk Fakültesi Öğretim Elemanı 201 4,8

Avukat 639 15,3

Hakim-Savcı 135 3,2

Diğer Kamu Çalışanı 484 11,6

Tüm diğer kategoriler 915 22,0

Cevapsız 73 1,8

Toplam 4170 100,0